ตรุษจีน (ชุนเจี๋ย) เทศกาลปีใหม่ของคนจีน และคนไทยเชื้อสายจีน เป็นวันแห่งการรวมญาติ และเฉลิมฉลองกับวันขึ้นปีใหม่ตามจันทรคติ ซึ่งเป็นเทศกาลที่สำคัญ และเป็นการเฉลิมฉลองที่ยาวนาน ซึ่งเทศกาลตรุษจีนมีการเฉลิมฉลองในหลายประเทศ เช่น ฮ่องกง มาเก๊า มาเลเซีย ไต้หวัน ไทย และประเทศอื่นๆ อีกมากมายตามคนที่มีเชื้อสายจีนอาศัยอยู่ [1]
เทศกาลตรุษจีน เมื่อเทียบตามปฏิทินในประเทศไทย จะอยู่ในช่วงของวันที่ 21 มกราคม – 20 กุมภาพันธ์ นับเป็นหนึ่งในเทศกาลที่สำคัญที่สุด ที่มีการเฉลิมฉลองอย่างยิ่งในเหล่าคนจีน และคนที่มีเชื้อสายจีนที่อาศัยอยู่ทั่วโลก โดยปฏิทินจันทรคติของจีนจะเป็นตัวกำหนดวันตรุษจีน
การเฉลิมฉลองเทศกาล ตรุษจีน ในประเทศไทย
เทศกาลตรุษจีน ที่คนไทยเชื้อสายจีนจะมีประเพณีปฏิบัติสืบต่อกันมาตั้งแต่ในอดีต ซึ่งในวันตรุษจีนของชาวไทยเชื้อสายจีน จะมีการแบ่งออกเป็น 3 วัน คือวันจ่าย วันไหว้ และวันเที่ยว โดยใน 3 วันนี้ ก็จะมีความหมาย และการปฏิบัติที่แตกต่างกัน
ความหมาย และข้อปฏิบัติของทั้ง 3 วันในเทศกาลวันตรุษจีน
- วันจ่าย เป็นวันก่อนวันตรุษจีน หรือวันก่อนวันสิ้นปีตามปฏิทินจันทรคติ ซึ่งเป็นวันที่ชาวไทยเชื้อสายจีน จะออกไปจับจ่ายซื้อของสำหรับนำมาเซ่นไหว้ ที่จะมีขึ้นในวันถัดไป (วันตรุษจีน)
- วันไหว้ เป็นวันตรุษจีน ที่จะมีพิธีการเซ่นไหว้บรรพบุรุษ โดยจะเริ่มตั้งแต่ช่วงเช้า ช่วงสาย ช่วงบ่าย ไปจนถึงช่วงค่ำ และปิดท้ายพิธีการไหว้ด้วยการจุดประทัด เพื่อเป็นการขับไล่สิ่งชั่วร้าย
- วันเที่ยว เป็นวันขึ้นปีใหม่ เป็นการเริ่มต้นปีด้วยการไหว้เพื่อขอพร และอวยพรอวยชัยให้กับญาติผู้ใหญ่ที่เคารพ เป็นการสวมใส่เสื้อผ้าชุดใหม่ เพื่อออกไปไหว้ หรือเยี่ยมญาติผู้ใหญ่ และพักผ่อนนอกบ้าน ซึ่งในวันนี้ถือว่าเป็นวันมงคลของชาวจีน
ข้อห้ามปฏิบัติในวันตรุษจีน
- ห้ามสระ/ตัดผม คำว่า ‘ผม’ ในภาษาจีนจะมีการเขียน และการออกเสียงเหมือนกับคำว่า ‘มั่งคั่ง’ การสระ/ตัดผมในวันตรุษจีนจึงหมายความถึงการตัดความมั่งคั่ง
- ห้ามใส่ชุดขาวดำ สีขาวดำเป็นสัญลักษณ์ของความสูญเสีย ความตาย ซึ่งสื่อถึงลางร้าย ในวันตรุษจีนจึงนิยมใส่สีแดง ที่เป็นสีมงคลที่สื่อถึงความโชคดี ตามความเชื่อของชาวจีน
- ห้ามหยาบคาย ห้ามพูดถึงสิ่งไม่ดี คนจีนเชื่อว่าหากพูดถึงสิ่งที่ไม่ดี จะเป็นการนำความโชคร้ายเข้ามา
- ห้ามทำความสะอาดบ้าน คนจีนถือว่าการทำความสะอาดบ้านเป็นการปัดกวาดโชคลาภออกจากบ้านไป
- ห้ามซักผ้า คนจีนเชื่อกันว่าเทพแห่งสายน้ำเกิดวันนี้ การซักผ้าจึงถือเป็นการไม่เคารพ และลบหลู่ท่าน อีกทั้งน้ำยังถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของความมั่งคั่ง การเทน้ำทิ้งหลังซักผ้าจึงถือเป็นการเทโชคลาภทิ้งไป
ข้อห้ามเหล่านี้ เป็นเพียงความเชื่อของคนจีน หรือคนไทยเชื้อสายจีน ที่มีการสืบทอดต่อกันมาตั้งแต่ในอดีต โดยเป็นข้อห้ามที่มีความหมาย ซึ่งจะเชื่อ และปฏิบัติตามข้อห้ามหรือไม่ก็ได้ ไม่มีผิดถูก เพราะถือว่าเป็นความเชื่อส่วนบุคคล ไม่มีการบังคับให้ต้องปฏิบัติตามทุกคน
ที่มา : 12 ข้อห้ามทำในวันตรุษจีน [2]
เปรียบเทียบ ตรุษจีน กับ สารทจีน ต่างกันอย่างไร ?
หลายคนอาจจะมีความสับสนว่า เทศกาลวันตรุษจีน กับ เทศกาลวันสารทจีน เป็นวันเดียวกัน เพราะมีชื่อเรียก และพิธีการไหว้คล้ายกัน แต่ความจริงแล้ว ทั้ง 2 เทศกาลนั้นไม่ใช่เทศกาลเดียวกัน ซึ่งก็มีความหมายในการทำพิธีที่ต่างกัน
เทศกาลตรุษจีน
- จัดขึ้นในช่วงวันที่ 1 เดือน 1 ของปฏิทินจีน และสิ้นสุดในวันที่ 15 (ในปฏิทินไทยจะอยู่ในช่วงวันที่ 21 มกราคม – 20 กุมภาพันธ์)
- เป็นการรวมตัวกันของคนในครอบครัว เพื่อร่วมเฉลิมฉลอง เนื่องในโอกาสวันปีใหม่ของคนจีน ที่ยาวนานกินเวลามากกว่า 10 วัน
- มีพิธีการไหว้เพื่อขอบคุณ และขอพรเทพเจ้าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เพิ่มความเป็นสิริมงคลให้กับตนเอง
- แบ่งพิธีการไหว้เป็น 4 ช่วงเวลา ช่วงเช้า ไหวเจ้าที่ และสิ่งศักดิ์สิทธิ์, ช่วงสาย ไหว้บรรพบุรุษ, ช่วงบ่าย ไหว้เพื่อทำทานให้แก่สัมภเวสี และช่วงค่ำ ไหว้เทพเจ้าไฉ่ซิงเอี๊ย เพื่อขอโชคลาภ
เทศกาลวันสารทจีน
- จัดขึ้นในวันที่ 15 เดือน 7 ของปฏิทินจีน (เป็นช่วงที่เชื่อกันว่าประตูนรกเปิดให้วิญญาณทั้งหลายมารับผลบุญกุศล)
- เป็นเทศกาลที่จะแสดงถึงความกตัญญูต่อวิญญาณบรรพบุรุษของลูกหลาน
- แบ่งพิธีการไหว้เป็น 3 ช่วงเวลา ช่วงเช้า ไหวเจ้าที่ และสิ่งศักดิ์สิทธิ์, ช่วงสาย ไหว้บรรพบุรุษ และช่วงบ่าย ไหว้สัมภเวสี
สรุป ตรุษจีน เทศกาลสำคัญแห่งการเฉลิมฉลองปีใหม่จีน
เทศกาลตรุษจีน เป็นเทศกาลที่มีความสำคัญอย่างมากของคนจีน และคนไทยเชื้อสายจีน ที่ไม่ได้เป็นเพียงแค่การเฉลิมฉลองเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีพิธีการไหว้ ที่สื่อถึงการแสดงความเคารพในเทพเจ้า เพื่อความเป็นสิริมงคล พร้อมข้อห้ามที่เกี่ยวกับความเชื่อในการปฏิบัติสืบต่อกันมา เพื่อเป็นการเริ่มต้นปีด้วยสิ่งที่ดี จากความเชื่อที่สืบทอดต่อกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษจนถึงรุ่นลูก รุ่นหลานในปัจจุบัน
อ้างอิง
[1] wikipedia. (January 16, 2024). ตรุษจีน. Retrieved from wikipedia
[2] United Honda. (January 29, 2022). 12 ข้อห้ามทำในวันตรุษจีน. Retrieved from unitedhonda